Motocross to bardzo rozległy sport pełen skomplikowanych mistrzostw i dyscyplin. Oto przydatny przewodnik dla początkujących, który pomoże Ci zrozumieć podstawy.
Najprościej ujmując – motocross to wyścigi na offroadowych motocyklach przez zróżnicowany teren. Ten sport rozpoczął się, kiedy motocykliści na swoich szosowych maszynach zaczęli ścigać się poza drogami – najszybciej, jak tylko potrafili. Dyscyplina rozwinęła się przez lata tworząc wiele różnych odmian, specjalnie tworzonych do tego sportu maszyn, sprzętu ochronnego oraz najciekawszych zawodów, czy sztuczek, jakie kiedykolwiek można było zobaczyć na dwóch kółkach!
Pytanie, czy potrafisz odróżnić Coffina od Cliffhangera? Albo czy wiesz, czym różnią się Mistrzostwa Świata MXGP od AMA Supercrossu? Nasz poradnik dla początkujących przybliży ci wszystko, co musisz wiedzieć, żeby nie zgubić się w natłoku informacji.
Gdzie to wszystko się zaczęło? Gdzie narodził się motocross?
Wróćmy do roku 1906, kiedy odbyły się pierwsze wyścigi motocyklowe na czas. Impreza została zorganizowana przez Auto-Cycle Club i zebrała motocyklistów ścigających się po drogach gruntowych, próbujących pokonać siebie nawzajem i swój własny czas. Szybko przekształciło się to w cotygodniowe „hare scrambles”, a w 1924 roku zostały zorganizowane pierwsze oficjalne wyścigi w Camberley w Wielkiej Brytanii. Sport szybko stał się znany jako motocross – nazwa powstała z połączenia francuskich słów oznaczający motocykl i wyścigi przełajowe.
Kim były pierwsze gwiazdy motocrossu?
W ciągu 67 latach swojego istnienia, sport ten wyprodukował wielu wspaniałych zawodników, w tym belgijskiego Joëla Roberta, który został okrzyknięty jednym z najbardziej utalentowanych jeźdźców wszechczasów. Z kolei Eric Geboers zapisał się na kartach w latach 80. jako pierwszy w historii wygrywając mistrzostwa świata we wszystkich trzech klasach (125, 250 i 500cc). Pięciokrotny mistrz świata w motocrossie Roger De Coster znany jako „The Man” zawsze był tak doskonale przygotowany, że wygrywał praktycznie się nie męcząc.
F. Jean-Yves Ruszniewski/TempSport/Corbis/VCG via Getty Images.
Jakie są najważniejsze zawody motocrossowe?
Dwie najważniejsze serie rozgrywane na świeżym powietrzu to AMA Pro Motocross w USA oraz Mistrzostwa Świata FIM MXGP stacjonujące głównie w Europie. Amerykańska seria sięga korzeniami 1972 roku, podczas gdy Mistrzostwa Świata przyciągają tłumy już od sezonu 1952, kiedy organizowane były jeszcze tylko pod szyldem Mistrzostw Europy. W obu seriach zawodnicy ścigają się w dwóch klasach – 450cc (MXGP) oraz 250cc (MX2).
W ciągu lat sport ten rozwinął kolejne dyscypliny jak Supercross, Freestyle, Supermoto czy Hard Enduro. Wszystkie różnią się zasadami rozgrywek i terenem, na którym się rywalizuje (spokojnie, dojdziemy do tego), ale każda z nich ma swoje mistrzostwa.
Freestyle Motocross znany równie jako FMX ma swoje Mistrzostwa Świata FIM we Freestyle Motocrossie oraz Igrzyska Sportów Ekstremalnych X-Games, na których rozgrywanych jest wiele konkurencji.
Supermoto to kolejna z dyscyplin z oficjalnymi mistrzostwami pod patronatem FIM. Można powiedzieć, że bardzo młodymi, bo rozgrywanymi dopiero od 2002 roku.
Hard Enduro to z kolei jeden z najtrudniejszych sportów na dwóch kółkach, gdzie zawodnicy ścigają się na zawodach o różnym formacie w najtrudniejszych terenach podczas Mistrzostw Świata FIM Hard Enduro. Do najbardziej znanych przystanków należą Red Bull Erzbergrodeo oraz Red Bull Romaniacs.
Nie brakuje również wyjątkowych supercrossowych i freestyle’owych imprez, jak Red Bull Straight Rhythm czy Red Bull Imagination, które nie podlegają żadnym większym seriom zawodów i rządzą się swoimi zasadami.
Jakie są różnice między dyscyplinami?
Supercross, Freestyle Motocross, Supermoto i Hard Enduro mają swoje korzenie w motocrossie i wielu zawodników próbowało swoich sił w każdej z dyscyplin, ale wszystkie różnią się od siebie znacząco…
Co to jest Supercross?
Wyścigi supercrossowe rozgrywane są głównie na stadionach na specjalnie zbudowanych torach nafaszerowanych skokami, ostrymi zakrętami i charakterystycznymi “whoopsami”, czyli sekcją wysokich, krótkich i bardzo ciasno rozłożonych górek.
Co to jest Freestyle Motocross, czy FMX?
Freestyle Motocross znany również pod skrótem FMX to dyscyplina konkursowa, w której zawodnicy oceniani są za poziom, jakość i niebezpieczeństwo wykonywanych tricków.
Co to jest Supermoto?
Supermoto jest jednym z najnowszych odłamów motocrossu – nawet jeżeli ma już swoją mistrzowską serię od ponad 20 lat.
Tak jak w Rallycrossie, w supermoto jest wszystkiego po trochu. Motocykle to offroadowe maszyny, ale okute w szosowe koła i opony – slicki lub deszczówki w zależności od warunków na torze.
Na torach supermoto można znaleźć elementy pochodzące z 3 różnych dyscyplin: skoki i przeszkody z motocrossu, asfaltowe odcinki jak w wyścigach szosowych i ubity grunt, zwykle spotykany w wyścigach płaskich.
Hard Enduro
Hard Enduro to jeden z najtrudniejszych sportów na świecie. Mimo, że korzenie tej dyscypliny sięgają aż lat 60., to prawdziwy rozkwit datuje się aż 40 lat później. Zawody obejmują wiele etapów o zróżnicowanym stopniu trudności i odbywają się na terenach takich jak lasy, góry czy nawet kopalnie.
Kim są gwiazdy motocrossu?
Do hali sław należą takie gwiazdy jak 10-krotny Mistrz Świata Stefan Everts, Joël Robert, Reger De Coster czy Ricky Carmichael, który zdobył 12 tytułów w AMA Supercrossie i Motocrossie przez 11 lat. Kiedyś to właśnie oni rządzili, ale w końcu musieli ustąpić miejsca nowym pokoleniom młodych wymiataczy, którzy szybko zdobyli serca motocrossowych fanów.
Tim Gajser jest byłym Mistrzem Świata MXGP i może pochwalić się już 5 tytułami na swoim koncie. Słoweniec ściga się w najważniejszej serii od 2007, a w ciągu ostatnich 5 sezonów zwyciężył aż 3 z nich.
Jeffrey Herlings jest jedynym drugim zawodnikiem, który zdobywał dwa pozostałe tytuły w ciągu pięciu ostatnich lat. Poza zwycięstwami w 2019 i 2018 roku może pochwalić się jeszcze trzema innymi mistrzostwami na swoim koncie. Przez kontuzję stopy zawodnik KTM nie mógł walczyć w sezonie 2022, ale powrócił aby walczyć o tytuł w 2023 roku.
Obecnym Mistrzem FIM Supercrossu jest Ken Roczen z Niemiec. Swoją karierę rozpoczął w motocrossie, gdzie już w sezonie 2011 został Mistrzem Świata w klasie MX2. Niedługo później przeprowadził się do Stanów, a w 2022 roku wraz ze swoim zespołem Genuine Honda Racing Team został pierwszym Mistrzem Świata w Supercrossie w klasie 450cc!
Manuel ‘Mani’ Lettenbichler to niemiecka gwiazda jazdy po bezdrożach i dobrej zabawy oraz obecny Mistrz Świata Hard Enduro. Mimo, że Lettenbichler przez kontuzję nie wystartował w pierwszej rundzie 8-przystankowych mistrzostw w sezonie 2023, wrócił i wygrał pięć z pośród pozostałych przystanków przypieczętowując tytuł!
F. Predrag Vuckovic / Red Bull Content Pool.
F. Samo Vidic/Red Bull Content Pool.
Jakie są zasady w motocrossie i FMX?
Każda z 18 rund w Mistrzostwach Świata FIM MXGP oraz 12 przystanków w AMA Pro Motocrossie składa się z dwóch 30-minutowych + 2 okrążenia wyścigów w obu klasach. Punkty z obu brutalnych biegów się sumują i decydują o kolejności w zawodach.
W AMA Supercrossie jest inaczej. Podczas wszystkich 17 rund rozgrywanych od stycznia do maja mamy dwa wyścigi półfinałowe (heaty) oraz jeden wyścig ostatniej szansy (LCQ), z których łącznie 22 najlepszych zawodników wchodzi do finału (Main Event) gdzie rozdawane są punkty. Wyścig trwa 20 minut plus jedno okrążenie w królewskiej klasie 450cc. Zawodnicy ścigający się w kategorii 250cc podzieleni są na dwie dywizje: wschód oraz zachód po osiem rund każda z wielkim finałem w Las Vegas, gdzie wspólnie rywalizują najlepsi z obu wybrzeży.
Na FMX składają się dwa rodzaje freestyle’owych konkursów – big air oraz freestyle motocross. W pierwszym zawodnicy podczas dwóch prób idą na całość zaliczając jeden najgrubszy trick, który jurorzy oceniają do 100 punktów. W drugim zawodnicy mają 60 sekund na pokazanie jak najlepszych kombinacji skoków, za które łącznie również dostają punkty o nocie do 100 oczek od panelu jury.
Tricki we Freestyle motocrossie
Coffin, Lazyboy, Superman, Cliffhanger, Backflip, Helicopter, Rock Solid I Hart Attack to tricki, które powinny być w twoim słowniku FMX, ale najważniejszym jest salto w tył. Backflip ewoluował przez lata o dodatkowe szalone ewolucje, które zawodnicy dodawali, aby jeszcze zwiększyć poziom trudności.
Tuż przed swoimi 20. urodzinami Luc Ackermann z Niemiec został najmłodszym zawodnikiem, któremu udało się wylądować podwójne salto w tył. Double Backflipa na motocyklu jako pierwszy w historii pokazał Travis Pastrana, który również jako pierwszy wylądował TP7, czyli Rodeo 720 (połączenie backflipa i 360tki) uznawany przez wielu zawodników za trick niemożliwy do wykonania. Przesuwanie granic FMX-u kosztowało Travisa 32 operacje niezbędne do poskładania jego ciała.
Czym właściwie jest motocykl crossowy?
Motocykle crossowe w ciągu 70 lat ewoluowały z szosowych maszyn uzbrojonych w opony z kostkami w niezwykle lekkie i wyspecjalizowane sprzęty do skakania dużych skoków oraz szybkiej jazdy po trudnym terenie.
Dostępne są w dużym zakresie pojemności silnika w zależności od zawodów, ale rzadko są to seryjne motocykle. Szczególnie w Mistrzostwach Świata. Pomimo, że mogą wyglądać bardzo podobnie w każdej z dyscyplin to posiadają podzespoły przystosowujące je do zupełnie innej jazdy.
W porównaniu do standardowych motocykli terenowych z półki, maszyny przeznaczone do motocrossu posiadają kilka znaczących zmian. Wliczają się w to krótsze przełożenia pozwalające na bardzo żwawe przyśpieszanie, sztywniejsze zawieszenia dostosowane do skakania dużych skoków i jazdy po zakrętach z dużą prędkością oraz akcesoryjnych wydechów zwiększających moc i poprawiających charakterystykę silnika.
Jaka jest terminologia?
Każdy sport ma swoją terminologię, która może zmylić nowego fana. Czasami nawet osoby będące dłużej w środowisku nie pamiętają wszystkich zwrotów, więc warto je sobie utrwalić…
ZBETONOWANE PRZEDRAMIONA, czyli tzw. “arm pump” to oznaka, że zawodnik trzyma zbyt mocno kierownicę podczas wyścigów. To powoduje zbyt duży napływ krwi do mięśni, które przestają się “mieścić” w błonę.
BLOCK PASS. To sposób wyprzedzania, kiedy jeden z zawodników blokuje drugiego w zakręcie zmuszając go do zatrzymania.
PRZECIWSTOK. Jest to część skoku zwrócona do zawodnika, najczęściej służąca do wybijania. Zdecydowanie nie chcecie wylądować w tym miejscu, bo w najlepszym przypadku będzie to bolesne.
HOLESHOT. To nagroda, którą każdy z zawodników chce zgarnąć w wyścigu. Zdobycie holeshota oznacza wyjechanie z pierwszego zakrętu na pierwszym miejscu. Jest tak ważny, ponieważ start to jedyne miejsce, w którym można wyprzedzić jednocześnie wszystkich przeciwników.
LINIA. Jest to ścieżka, którą wybiera się na torze podczas wyścigu. Najczęściej próbujemy jechać najszybszą, ale często jest ona również najbardziej rozjechana i zakorkowana.
POWERSLIDE. Oznacza jazdę motocyklem w zakręcie z uślizgiem tylnego koła podczas dodawania gazu.
Autor: David Rawlings/tłum. ED/RedBull.
