Wypadek samochodowy jest bardzo trudnym, tragicznym doświadczeniem – również wtedy, jeśli nikt w nim nie zginął ani nie doznał poważniejszych obrażeń. Szok wywołany nagłym wydarzeniem, które brutalnie wdarło się w codzienność, niekoniecznie musi szybko ustąpić – a nawet może być pogłębiany przez świadomość potencjalnych konsekwencji, do których tym razem nie doszło, czy poczucie niesprawiedliwości losu. Jak zatem możemy wspierać osobę, która uczestniczyła w wypadku drogowym?
Wypadki samochodowe mogą prowadzić do poważnego wstrząsu emocjonalnego u ofiar. Słowo „ofiara” rozumiemy tu dość szeroko. Z innymi następstwami będą się borykać osoby, które:
- straciły kogoś bliskiego w wypadku, w którym same uczestniczyły;
- straciły kogoś bliskiego w wypadku, w którym nie uczestniczyły;
- same odniosły poważne obrażenia;
- uczestniczyły w wypadku, ale nie odniosły poważnych obrażeń;
- są bliskimi osób uczestniczących w wypadku samochodowym;
Niemnie jednak, każda z nich jest na swój sposób ofiarą wypadku, bo życie każdej z nich znalazło się pod negatywnym wpływem tego wydarzenia.
Osoby dotknięte następstwami wypadku drogowego powinny rozważyć skorzystanie z profesjonalnej pomocy psychologicznej. Dla wielu osób, w wyniku krzywdzących skojarzeń, taka forma wsparcia może być temat tabu – jeśli dotyczy to naszego bliskiego, warto mu wytłumaczyć, że korzystanie z pomocy psychologa jest jak najbardziej normalne, a wręcz świadczy o odpowiedzialności.
Zdecydowanie warto sprawdzić ofertę organizacji specjalizujących się we wsparciu ofiar wypadków drogowych – ich lista znajduje się pod adresem www.krbrd.gov.pl/pomoc-ofiarom-wypadkow.
Doraźną pomoc z trudnymi stanami psychicznymi mogą przynieść odpowiednie leki – w celu konsultacji tego rozwiązania należy skorzystać z pomocy lekarza rodzinnego, który oceni zasadność skorzystania z wizyty u psychiatry. W tym przypadku bliski również może potrzebować naszej zachęty.
Empatia i wrażliwość
W codziennej komunikacji z ofiarą wypadku musimy wykazywać się dużą dozą empatii i wrażliwości. Nie powinniśmy bagatelizować ani oceniać emocji takiej osoby – każdy przeżywa takie sprawy na swój sposób, więc nie ma mowy o „przesadzaniu”. Nasz bliski powinien czuć, że rozumiemy jego położenie – jednym z głównych zadań jest uważne, aktywne słuchanie, bez prób zmiany tematu. Niekoniecznie chodzi o to, że mamy tę osobę „pocieszyć” czy zaproponować jakieś rozwiązanie – już sama możliwość podzielenia się swoimi emocjami będzie dla niej bardzo wartościowa.
Osoba, która czasowo lub trwale straciła sprawność fizyczną znajduje się w szczególnej sytuacji. Do naszych wyzwań należy jej racjonalny osąd: powinniśmy zachęcać taką osobę do zalecanej przez specjalistów rehabilitacji, ale jednocześnie nie próbować wywoływać fałszywej nadziei na diametralne polepszenie. Każdy krok w stronę odzyskania choćby części wcześniejszej sprawności będzie ogromnym sukcesem. Jednocześnie należy pamiętać o tym, że osoba z niepełnoprawnością nie przestaje stanowić sama o sobie. Musimy więc szanować jej fizyczne granice, a także pozwalać na samodzielność w decyzjach dotyczących życia codziennego.
Jeszcze inna sytuacja dotyczy osób, które w wypadku straciły kogoś bliskiego. W tym przypadku również najważniejsza jest nasza obecność i otwartość. Nie będziemy w stanie pocieszyć takiej osoby – rady w duchu „wszystko się ułoży” przyniosą raczej bunt i odrzucenie pomocy niż poprawę stanu emocjonalnego. A jednak, mimo to, należy pamiętać o regularnym kontakcie. Jeśli nie wiemy, jakiej komunikacji oczekuje od nas osoba w żałobie, zdecydowanie warto ją o to zapytać. Jednocześnie nie stawiajmy przed naszym bliskim wymagań ani nie próbujmy „na siłę” przywrócić jej do normalności – żałoba jest długim, często trwającym lata procesem.
Wsparcie w praktyce
Do następstw wypadku samochodowego należy również szereg wyzwań o bardziej pragmatycznym charakterze. W wielu sytuacjach konieczny będzie kontakt z ubezpieczycielem sprawcy w sprawie odszkodowania. Zająć się należy również samochodem – jego naprawą lub złomowaniem i wyrejestrowaniem. W przypadku śmierci bliskiego konieczne będą załatwienia związane z pogrzebem i spadkiem. Osoba w trudnym stanie emocjonalnym może mieć jednak poważne trudności, by skupić się na takich zadaniach – zwykła wizyta w urzędzie może urosnąć do rangi ogromnego problemu. Stąd nieoceniona będzie nasza konkretna pomoc, chociażby w formie obecności podczas załatwiania spraw.
Bardzo istotnym problemem może okazać się również powrót do roli kierowcy, często konieczny ze względu na sytuację zawodową lub życiową. Traumatyczna sytuacja wypadku często skutkuje lękiem przed uczestnictwem w ruchu drogowym. Wtedy również warto sięgnąć po profesjonalną pomoc. Jej pierwszym filarem powinny być konsultacje z psychoterapeutą, które pomogą przepracować nabyty lęk. Drugim, po pewnym czasie, mogą być szkolenia doskonalące technikę jazdy – pozwolą one zwiększyć poczucie kontroli, a zatem również i bezpieczeństwa.
Najcenniejszym skarbem, jaki możemy podarować cierpiącym bliskim, jest nasz czas i uwaga. Wsparcie z wyzwaniami codziennego życia jest bardzo pożądane – ono również ma wymiar emocjonalny, gdyż jasno pokazuje, że dana osoba nie zostaje sama z dotyczącymi ją problemami. Niezależnie od naszego zaangażowania, konieczna może okazać się psychologiczna pomoc – skorzystanie ze wsparcia profesjonalisty nie jest oznaką słabości, tylko rozsądnym wyborem stanowiącym ważny krok w stronę odbudowy normalnej, dobrze przeżywanej codzienności. Na zakończenie warto wspomnieć o dwóch grupach o szczególnych potrzebach. Pierwszą z nich są dzieci, dla których wypadek może być szczególnie trudnym, wręcz niewyobrażalnym doświadczeniem. Drugą – sprawcy wypadków – których oprócz wszystkich problemów opisanych powyżej dotyczy również odpowiedzialność karna, a także poczucie winy.
